Leren je emoties reguleren: waarom dit cruciaal is voor duurzame vitaliteit

Inleiding

In een wereld die steeds sneller draait, waarin je voortdurend geprikkeld wordt door sociale media, werkdruk, prestatiedruk en maatschappelijke verwachtingen, wordt één competentie steeds belangrijker: het vermogen om je emoties te reguleren.

Emotieregulatie is geen ‘soft skill’. 

Het is een harde voorwaarde voor duurzaam welzijn, mentale veerkracht én lichamelijke gezondheid. Toch worstelen opvallend veel mensen hiermee, vaak zonder het te beseffen. 

Niet zelden leidt dat tot vluchtgedrag: naar eten, naar alcohol, naar schermtijd of zelfs naar ‘altijd druk zijn’. En hoewel we die gedragingen graag benoemen als “verslaving”, zijn ze meestal symptomen van iets fundamentelers: een onvermogen om adequaat om te gaan met negatieve emoties.

Als vitaliteitskundige zie ik dagelijks wat er gebeurt als mensen niet leren omgaan met hun innerlijke beleving. En ik zie evenzeer wat er gebeurt als ze dit wél leren. 

Emotieregulatie vormt de spil van echte, duurzame verandering. En die begint vaak niet bij een psycholoog, maar bij het lichaam. Bij vitaliteit. Bij interoceptie. Bij de 'I' van EPIC-coaching.

In dit artikel leg ik uit:

• Wat emotieregulatie precies is (en wat het níet is)
• Waarom gebrekkige emotieregulatie aan de basis ligt van tal van hedendaagse problemen
• Hoe dit samenhangt met interoceptie en psychologische basisbehoeften
• Waarom ‘voedselverslaving’ en ‘social media verslaving’ vaak verkeerd begrepen worden
• En waarom een vitaliteitskundige de geknipte persoon is om hierin het verschil te maken

Wat is emotieregulatie?

Emotieregulatie is het vermogen om emoties te herkennen, begrijpen, accepteren en gepast te beïnvloeden. Het gaat niet om het onderdrukken van gevoelens of altijd “positief denken”. Integendeel: goede emotieregulatie houdt in dat je negatieve gevoelens kunt toelaten zonder erdoor overspoeld te raken — en zonder meteen te willen vluchten of verdoven.

Goede emotieregulatie betekent bijvoorbeeld:

• Dat je verdriet kunt ervaren zonder in een depressie te verzinken
• Dat je stress kunt voelen zonder in paniek te raken of destructieve keuzes te maken
• Dat je boosheid kunt hanteren zonder uit te vallen naar anderen of naar jezelf

Gebrekkige emotieregulatie leidt daarentegen tot patronen zoals:

• Vermijden of verdoven van gevoelens (bijv. via alcohol, overeten, schermtijd)
• Impulsief gedrag dat op korte termijn ‘oplucht’ maar schadelijk is op lange termijn
• Moeilijk keuzes kunnen maken of verantwoordelijkheid kunnen nemen
• Chronisch piekeren, overdenken of jezelf verliezen in afleiding

Deze patronen zijn zelden het gevolg van een gebrek aan kennis. Mensen wéten vaak wel dat alcohol, suiker of eindeloos scrollen niet de oplossing zijn. Maar zonder emotieregulatie kun je je gedrag eenvoudigweg niet bijsturen. Dáár zit het fundamentele probleem.

Emotiedisregulatie als fundament onder moderne ‘verslavingen’

De term ‘verslaving’ wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt. Van suiker tot smartphones: alles lijkt tegenwoordig verslavend. Maar is dat wel terecht?

Volgens de klassieke definitie is een verslaving een aandoening waarbij er sprake is van:

• Cravings (hunkeringen)
• Tolerantie (steeds meer nodig hebben)
• Ontwenningsverschijnselen bij stoppen
• Verlies van controle
• Blijvend gebruik ondanks schadelijke gevolgen

Hiervan is bij alcohol vaak wel sprake. Alcohol is een substantieverslaving.
Maar is dat ook zo bij suiker of bij scrollen op sociale media?

De wetenschap suggereert van niet. Er is geen sluitend bewijs dat suiker op zichzelf verslavend is, zoals nicotine of heroïne dat zijn. Wat we wél zien, is dat mensen eten gebruiken als emotieregulatiestrategie. Ze eten niet omdat suiker hen chemisch verslaafd maakt, maar omdat het tijdelijk dempt wat ze niet kunnen of durven voelen.

Dat noemen we emotiegedreven gedrag. En het ontstaat als je emoties niet adequaat kunt hanteren — of zelfs niet bewust ervaart. De werkelijke ‘verslaving’ is dan niet aan een stof, maar aan het ontlopen van affect.

Emotiedisregulatie en interoceptie: voelen zonder richting

Een sleutelrol hierin speelt een vaak onbekend proces: interoceptie.

Interoceptie is het vermogen om je eigen lichaamssignalen waar te nemen en correct te interpreteren.

Interoceptie helpt je om te voelen:

• Wanneer je honger hebt (en wanneer je voldaan bent)
• Wanneer je gespannen bent (en rust nodig hebt)
• Wanneer je boos, verdrietig of opgelucht bent

Er zijn twee componenten van interoceptie:

1. Interoceptieve nauwkeurigheid: hoe goed kun je signalen als hartslag, spierspanning of maaggevoelens onderscheiden?
2. Interoceptieve sensibiliteit: hoe interpreteer je deze signalen emotioneel?

Bij mensen met alcoholproblemen of eetproblemen zien we vaak het volgende patroon:

• Ze hebben verminderde interoceptieve nauwkeurigheid (ze voelen veel, maar vaag)
• Ze hebben verhoogde interoceptieve sensibiliteit (ze reageren intens op wat ze voelen)
• Ze hebben lage emotieregulatiecapaciteit (ze kunnen het gevoel moeilijk sturen)

Wat je dan krijgt, is iemand die wél veel voelt maar het niet kan duiden, laat staan reguleren. Het gevolg? Vluchtgedrag. Of overreactie. Of dissociatie.

Ook bij problematisch sociale mediagebruik zijn exact deze patronen zichtbaar. Wat we “verslaving” noemen, is in essentie emotiedisregulatie.

Psychologische basisbehoeften: de context van emotieregulatie

Om adequaat om te kunnen gaan met emoties, heb je een stabiele innerlijke basis nodig. 

Die basis wordt gevormd door de vervulling van drie fundamentele psychologische basisbehoeften:

1. Autonomie: de ervaring keuzes te kunnen maken in lijn met je eigen waarden
2. Betrokkenheid/binding: kwalitatieve, betekenisvolle relaties ervaren
3. Competentie: de drang ergens beter in te willen worden, het gevoel hebben vooruitgang te boeken en gewaardeerd te worden door anderen.

Wanneer deze behoeften gefrustreerd worden, zoals vaak het geval is bij jongeren op school, of volwassenen in toxische werkcontexten, ontstaan er emotionele spanningen die je lichaam registreert. 

Als je dan geen emotieregulatiestrategieën hebt geleerd, kies je automatisch voor afleiding of verdoving.

Mensen die worstelen met emotieregulatie hebben dus geen gebrek aan wilskracht.
Ze hebben een gebrek aan behoeftevervulling én aan interoceptief bewustzijn.

Waarom vitaliteitscoaching zinvoller is dan psychologische therapie (in veel gevallen)

Traditionele psychologische hulpverlening richt zich vaak op het begrijpen van gedrag, het analyseren van gedachten of het verwerken van trauma. Die aanpak heeft zeker zijn plaats, vooral bij complexe psychische aandoeningen.

Maar wat als je ‘gewoon’:

• merkt dat je je lichaam niet goed aanvoelt?
• telkens terugvalt in eet- of scrollgedrag bij stress?
• voelt dat je in overleefmodus zit, maar geen idee hebt hoe je eruit raakt?

Dan heb je geen eindeloze gesprekken over je verleden nodig. 

Dan heb je:

• Begeleiding in het leren voelen (interoceptie)
• Ondersteuning bij het herstructureren van gedrag (zelfregulatie)
• Inzicht in je basisbehoeften en hoe je ze kunt vervullen
• Praktische tools om met stress en emoties om te gaan (emotieregulatie)

Hierin ligt de kracht van EPIC-coaching. 

Hier leer je niet alleen wat je voelt, maar ook hoe je die gevoelens functioneel maakt. Zodat je gedrag verandert, vanuit jezelf.

Emotieregulatie als kerncompetentie voor de 21e eeuw

Laten we eerlijk zijn: niemand heeft ons geleerd hoe je adequaat met emoties omgaat. Op school werd emotionele ontwikkeling zelden serieus genomen. 

We leerden rekenen, spelling en topografie maar niet hoe je je grenzen aangeeft, verdriet verwerkt, of rust vindt bij onrust.

Dat zou anders moeten. Want zonder emotieregulatie...

• kan je geen duurzaam geluk ervaren
• loop je vast in relaties, werk of gezondheid
• kan je geen keuzes maken die écht bij je passen

Daarom zou ‘persoonlijke ontwikkeling’, met psychologische basisbehoeften en emotieregulatie als kern, een verplicht vak moeten zijn in het onderwijs. 

Tot het zover is, ligt de verantwoordelijkheid bij jezelf. En bij professionals die je hierin kunnen begeleiden.

Waarom EPIC-coaching?

Bij EPIC-coaching staat de ‘I’ voor interoceptie — omdat ik echt geloof dat duurzame verandering van binnenuit moet komen. Ik werk niet enkel aan gedrag, maar aan de fundamenten ervan.

Het Live the Life You Want-traject dat ik aanbied is gericht op:

• Het leren herkennen van lichaamssignalen
• Het versterken van emotieregulatie via concrete technieken
• Het herstellen van de balans in psychologische basisbehoeften
• Het bouwen van zelfsturend vermogen (zelfregulatie)

Ik help je niet om ‘beter te functioneren’. Om beter af te stemmen op wie je in wezen bent, zodat je gedrag natuurlijk volgt uit verbinding met jezelf.

Tot slot: het is geen luxe, het is noodzaak

Leren omgaan met emoties is geen luxe, geen luxeprobleem, en ook geen "nice to have". Het is een fundamenteel onderdeel van persoonlijke gezondheid en maatschappelijke veerkracht.

Of je nu worstelt met eetbuien, piekergedrag, vermijdingsstrategieën of constante onrust: emotieregulatie is bijna altijd het ontbrekende puzzelstuk. 

Het goede nieuws? Dat puzzelstuk is gewoon te leren.

Als jij voelt dat je lichaam signalen geeft die je niet begrijpt. Als je je emotioneel vaak overweldigd voelt. Of als je gedrag vertoont waar je eigenlijk niet achter staat dan is het tijd om aan de slag te gaan met emotieregulatie.

Niet via de zoveelste cognitieve therapie. Maar via een lichaamsgerichte, vitale, toekomstgerichte aanpak.

📩 Plan een gratis, vrijblijvend, kennismakingsgesprek in
📊 Vul de gratis checklist in over je basisbehoeften
👣 Zet de eerste stap richting duurzame vitaliteit

"Verandering begint niet met denken. Ze begint met voelen."